Ramazan ayına mahsus ibadetlerimizin başında oruç ibadeti gelir. İslamın beş esasından biri olan oruç, Ramazan ayına tahsis edilmiş bir ibadettir. Peygamberimizin Mekkeden Medineye hicretinden bir buçuk yıl sonra farz kılınmıştır. Kuran-ı Kerimde şöyle buyrulur
"Ey iman edenler! Oruç sizden öncekilere farz kılındığı gibi size de farz kılındı. Ola ki [Allah'a karşı gelmekten] sakınırsınız." (Bakara, 183)
Orucun farz kılınmasındaki en büyük hikmetlerden birisi insanı takvaya ulaştıran bir vasıta olmasıdır. Takva ise "Allah'ın emirlerini yerine getirmek ve yasaklarından kaçınmak suretiyle kişinin kendini korumaya alması, Allah ile arasını bozmaktan sakınması" anlamına geliyor.
Peki oruç bizi nasıl takvaya ulaştıracak?
Oruç tutarken yasaklanan şeylere baktığımız zaman bunlar, yeme-içme ve cinsel ilişkiden uzak durmaktır. Bunların temel özelliği insanın hayatını sürdürebilmesi için temel ihtiyaçlar olmasıdır. Yeme-içme olmazsa insan yaşayamaz. Meşru ölçüde karı-koca ilişkisi olmazsa insanın soyu devam edemez.
İşte oruç tutan kişi en zaruri olan şeyleri bir ay boyunca imsaktan- iftara kadar, yani günün en cafcaflı zamanında terk etmekle sınanıyor.
Yine orucun bir başka özelliği de dışarıdan bakıldığında tespit edilmesi mümkün olmayan bir ibadet olmasıdır. Yani sadece kişi ile rabbi arasında olan bir ibadet olmasıdır. Hiç kimsenin olmadığı bir yerdesiniz, çok acıktınız veya susuzluktan diliniz damağınıza yapıştı ama daha iftara çok var. Buzdolabını açtınız buz gibi suyu elinize aldınız nasıl olsa kimse görmüyor kana kana bir içeyim derken hemen irkiliyorsunuz ve biliyorsunuz ki Allah (c.c.) bizi her an görüp gözetmekte. . Oruç sizde öyle bir bilinç hali oluşturuyor ki "bu bana yasak" diyorsunuz ve Allah'ın emir ve yasaklarına karşı gelmekten uzak duruyor, kendinizi frenliyorsunuz. İşte takva tam da budur.
Bir ay boyunca zorunlu olan ihtiyaçlarını terk etmeye alışan bizlere tutmuş olduğumuz oruçlarımız aslında şöyle diyor:
Ey insan, Sen, Rabbin istedi diye yeme-içmeyi, meşru ilişkiyi terk edebiliyorsun. Öyle ise haram olanı haydi haydi terk edebilirsin. Yemeği ve suyu terk edebiliyorsan haram yiyecekleri, içkiyi de terk edebilirsin. Helal ilişkiyi terk edebiliyorsan zinayı haydi haydi terk edebilirsin. Böylece "zorunlu / helali terk etme bilinci" gelişmiş insan "zorunlu olmayan / haram olan şeyleri terk etme" konusunda bir eğitim almış oluyor.
Bir ay boyunca helali terk etmeye alışmış insanın, bu bir aylık eğitime rağmen Ramazanda veya sonrasında haram olana gitmesi orucun mantığın / hikmetini / felsefesini hiç kavramamış olduğunu gösteriyor.
İşte tam da bu gibiler için Allah Resûlü şöyle buyuruyor:
"Nice oruç tutanlar vardır ki onların oruçtan yegâne payı aç ve susuz kalmaktır. Nice kıyama duranlar [namaz kılanlar] vardır ki onların bu kıyamdan payı yorgun /uykusuz düşmektir." (Müsned, İbn Mâce)
İşte bütün bu yönleriyle oruç, Ramazan mektebinde insanı her yönüyle eğiten onu takvaya ulaştıran mükemmel bir eğiticidir. Rabbimiz orucun hikmetini kavrayıp bu hikmete uygun bir şekilde oruç tutmayı, Ramazan sonrasında da tüm haramlara karşı ebediyyen oruç tutmayı, âhirette de sonsuz bir bayrama kavuşmayı cümlemize nasip eylesin.
Yasin ULUSOY/2.Ramazan.1443/03.Nisan.2022/PAZAR
